Massale sterfte kreeften in Oosterschelde: onderzoek naar rol staalslakken

Kreeftenvissers maken zich grote zorgen over de massale kreeftensterfte in de Oosterschelde.

De oorzaak van de sterfte is onduidelijk. Onderzoekers van de Wageningen Universiteit gaan onderzoeken wat de oorzaak is. Vissers willen graag weten of er een verband is met de staalslakken die zijn gestort in de Oosterschelde. Ook wordt onderzocht of er giftige stoffen of zware metalen in de dieren zitten.

Staalslakken zijn een restproduct uit de staalindustrie. Onderzoek van het RIVM heeft aangetoond dat zware metalen kunnen vrijkomen bij contact met (grond)water. De slakken worden al decennia gebruikt bij de aanleg van dijken en wegen. In de Oosterschelde zijn ze gebruikt als kustversterking.

De kreeftensterfte begon vorig jaar al. Toen heeft Wageningen Universiteit onderzocht of er mogelijk bacteriën, virussen of parasieten in de kreeften zaten. Maar dat bleek niet het geval. In september vroeg de provincie Zeeland aan demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat om het gebruik van staalslakken in de Oosterschelde voorlopig te staken. De staatssecretaris weigert vooralsnog. Wel kwam er op aandringen van de Tweede Kamer een landelijke meldplicht voor het gebruik van staalslakken.

Onderzoek staalslakken: ‘Schade aan mens en milieu’

Het RIVM constateerde na onderzoek in 2022 dat ‘vrijwel alle denkbare zware metalen in de bodem of het oppervlaktewater terecht komen’ als staalslakken in contact komen met water. Ook zorgen staalslakken voor een extreem lage zuurgraad. De milieueffecten kunnen meer dan 50 jaar optreden. Het RIVM riep op tot actie: ‘De extreem lage pH-waardes en de daarmee gerelateerde schadelijke milieueffecten vormen een milieuprobleem dat aandacht behoeft.’

De Inspectie voor de leefomgeving constateerde vorig jaar in een rapport dat de wetgeving niet genoeg bescherming biedt. ‘De wettelijke regels voor het gebruik van staalslakken dekt de risico’s voor mens en milieu niet voldoende af’, schrijft de inspectie in het rapport. ‘Ondanks dat er regels zijn voor het toepassen van bouwstoffen blijkt in de praktijk dat er toch schade voor mens en milieu kan ontstaan bij het gebruik van staalslakken in grootschalige toepassingen.’